เรื่อง  คัมภีร์สุขภาพดีสำหรับผู้สูงวัย
           
                   หลายประเทศทั่วโลกกำลังก้าวสู่สังคมผู้สูงอายุเช่นเดียวกับประเทศไทย สถิติในปี ๒๕๖๕ คนไทยอายุมากกว่า ๖๐ ปีจะมีถึง ๒๐ เปอร์เซ็นต์ของประชากรทั้งหมด หรือกว่า ๑๓ ล้านคน สร้างความกังวลแก่ภาครัฐที่ต้องพัฒนาสาธารณูปโภคให้เหมาะสม เนื่องจากผู้สูงอายุต้องการการดูแลทางการแพทย์มากกว่าคนวัยทำงาน
                   นายฐนิต วินิจจะกูล และนายรุ่งฉัตร อำนวย นักกำหนดอาหารวิชาชีพ เล่าเรื่องสุขภาพและอาหารการกิน พร้อมไขข้อสงสัยว่า เมื่อความแก่มาเยือนสิ่งแรกคือ น้ำหนักตัวจะซับซ้อน ผู้สูงอายุที่สุขภาพแข็งแรงดีจะมีน้ำหนักดัชนีมวลกายที่เหมาะสม แต่ถ้าน้ำหนักเกินอาจมีโรคแทรกซ้อน การลดน้ำหนักต้องปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญหากลดผิดวิธีจะทำให้ขาดสารอาหารได้ ต่อมาคือ ร่างกาย อายุมากมวลกล้ามเนื้อและมวลกระดูกจะลดลง แต่มวลไขมันจะเพิ่มขึ้น เป็นภาวะกล้ามเนื้อฝ่อลีบทำให้อ่อนแอ เคลื่อนไหวไม่สะดวก เสี่ยงการหกล้มที่อันตรายถึงชีวิต อีกเรื่องหนึ่งคือ ภูมิคุ้มกัน จะทำงานได้น้อย สร้างโอกาสเจ็บป่วย และระบบทางเดินอาหารด้อยลง ย่อยช้าลง ท้องผูกง่าย อยากอาหารน้อยลงจนน้ำหนักลดและขาดสารอาหารได้ ต่อไปคือ ฟัน เกิดโรคในช่องปากง่าย เป็นปัญหากับการกินส่งผลต่อสุขภาพอีกทางหนึ่ง ระบบประสาทสัมผัส ทำงานช้าลง ส่งผลต่อคุณภาพชีวิต เช่น สายตาพร่ามัว กินแต่อาหารซื้อง่ายหรือปรุงง่าย สุดท้ายคือ จิตใจและสังคม มีอาการโรคซึมเศร้าเกิดจากเรื่องสังคม โดยเฉพาะครอบครัวส่งผลต่อสุขภาพโดยรวม และโรคกลุ่มผู้สูงอายุที่เกี่ยวข้องกับโภชนาการคือ กลุ่มเมตาบอลิก (เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง), โรคกระดูกและข้อ, โรคระบบหัวใจและหลอดเลือด, โรคไตเรื้อรัง, โรคสมองเสื่อม และโรคมะเร็ง
                   เมื่ออายุมากขึ้นเกิดความเปลี่ยนแปลงในร่างกาย การกินอาหารย่อมเปลี่ยนแปลงด้วย สารอาหารสำคัญสามารถจำแนกได้ดังนี้.-
                   -น้ำ จำเป็นมาก ผู้สูงอายุจะดื่มน้ำน้อย กระหายน้ำลดลง ความสามารถเคลื่อนไหวลดลง เข้าห้องน้ำลำบากจึงเลี่ยงด้วยการดื่มน้ำน้อย หรือสูญเสียความสามารถที่จะควบคุมกล้ามเนื้อที่เกี่ยวกับการปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะเล็ดเสี่ยงต่อโรคแทรกซ้อนได้
                   -พลังงาน ความต้องการพลังงานลดลงตามอายุที่เพิ่มขึ้น กิจกรรมทางกาย, มวลกล้ามเนื้อ, ฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์ลดลง แต่ผู้สูงอายุยังต้องการสารอาหารเกือบเท่าผู้ใหญ่ทั่วไป จึงต้องเลือกอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงแต่พลังงานไม่มาก ประมาณ ๒๐-๒๕ กิโลแคลอรี่ต่อกิโลกรัมน้ำหนักตัวต่อวัน
                   -โปรตีน หากได้รับไม่เพียงพอจะทำให้ภูมิคุ้มกันบกพร่อง และมวลกล้ามเนื้อกับมวลกระดูกน้อยกว่าผู้ที่ได้รับโปรตีนอย่างพอเพียง
                   -คาร์โบไฮเดรต ให้คุณค่าทางโภชนาการสูง เช่น ข้าว ธัญพืช ถั่ว ผัก ผลไม้
                   -ไขมัน ควรได้รับในปริมาณเหมาะสม มากไปจะเกิดไขมันสะสม ภาวะไขมันในเลือดสูงนำไปสู่โรคหัวใจและหลอดเลือดได้ง่าย แต่ถ้าจำกัดไขมันอาหารจะกระด้างขาดความอร่อย กินได้น้อยเกิดภาวะขาดสารอาหาร
                   -วิตามินและแร่ธาตุ ให้ได้รับในปริมาณที่เพียงพอ ผู้สูงอายุเสี่ยงจะขาดวิตามินบี ๑๒,  วิตามินดี, ธาตุเหล็ก, แคลเซียม และสังกะสี
                   การออกกำลังกายเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับทุกช่วงวัย คนสูงอายุที่ออกกำลังกายส่วนใหญ่จะทำกิจวัตรได้ด้วยตัวเอง มีความกระฉับกระเฉง เพิ่มการทรงตัว ลดความเสี่ยงการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ลดความเครียดและโรคซึมเศร้า แต่ต้องเลือกระดับที่เหมาะสม ควบคุมอาหาร การไม่ออกกำลังกายยังเสี่ยงเกิดโรคหัวใจวายเฉียบพลัน จึงควรออกกำลังกายเบา ๆ เช่น เดินเร็วให้ได้ ๓ ชั่วโมงต่อสัปดาห์ช่วยลดโอกาสเสียชีวิตจากทุกสาเหตุถึง ๓๔ เปอร์เซ็นต์ในเพศชาย และ ๒๘ เปอร์เซ็นต์ในเพศหญิง ทั้งนี้ การออกกำลังกายควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อหาแนวทางที่เหมาะสม ความสูงวัยเป็นเรื่องธรรมชาติ แต่เราสามารถเป็นผู้สูงวัยที่มีสุขภาพดีได้.

โดย   พรรณี ตั้งใจสถาปัตย์       
เรียบเรียงโดย สมจิตร ตาลสุก