เรื่อง  อุโมงค์ลำพะยังฯ ใต้พระบารมี

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จฯทรงเยี่ยมราษฎร  ต.คุ้มเก่า อ.เขาวง จ.กาฬสินธุ์ สภาพของถนนยังเป็นหลุม เป็นบ่อ จนได้ฉายาว่าถนนดิสโก้ หรือ Disco Road เมื่อเดือนพฤศจิกายน ๒๕๓๕ ด้วยช่วงนั้นยังอยู่ในยุคดิสโก้ ทรงเปรียบภาพคนที่เต้นกันสุดเหวี่ยงในดิสโก้เธคกับคนที่นั่งหัวโยกหัวคลอนไปบนถนนแห่งนี้ ปัจจุบันถนนสายนี้ได้รับการพัฒนาดีขึ้น หากแต่ผู้คนยังเรียกกันว่า “ถนนดิสโก้” อยู่นั่นเอง

การเสด็จฯ ไปเยี่ยมราษฎรใน ต.คุ้มเก่า ทรงเห็นถึงความลำบากของราษฎร  ในพื้นที่ไม่มีแม้แต่น้ำทำการเกษตร จึงเกิดเป็นพระราชดำริให้กรมชลประทานจัดหาแหล่งน้ำเพื่อช่วยเหลือราษฎร ทรงให้ความสำคัญกับการพัฒนาแหล่งน้ำ เพราะน้ำคือชีวิต อีกทั้งทรงเห็นว่าหากไม่ช่วยเหลือราษฎรจะบุกรุกป่าและทำลายพื้นที่ลุ่มน้ำจนหมด น้ำเป็นปัจจัยหลักของมวลมนุษย์ ไม่ใช่มนุษย์เท่านั้นยังมีทั้งสัตว์ พืช ถ้าไม่มีน้ำก็อยู่ไม่ได้ จึงเกิดเป็นโครงการพัฒนาลุ่มน้ำลำพะยังตอนบนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ  ดำเนินการ ๒ ส่วนคือ อ่างเก็บน้ำลำพะยังตอนบน (ห้วยวังคำ) ตั้งอยู่ที่บ้านนาวี ต.สงเปลือย อ.เขาวง จ.กาฬสินธุ์ สร้างเสร็จปี ๒๕๓๘ ทำให้พื้นที่ ๑๔ หมู่บ้านของ ต.สงเปลือย และอีก ๕ หมู่บ้านของ ต.คุ้มเก่า ได้รับประโยชน์กันถ้วนหน้า นอกจากนี้มีโครงการอุโมงค์ผันน้ำลำพะยังภูมิพัฒน์อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ที่บ้านดงหมู ต.คุ้มเก่า โดยผันน้ำจากอ่างเก็บน้ำห้วยไผ่ อ.ดงหลวง จ.มุกดาหาร มาเติมให้อ่างเก็บน้ำลำพะยังให้กระทบต่อพื้นที่ของกรมป่าไม้น้อยที่สุด ปลูกป่าเพื่อทดแทนผลกระทบกับป่าไม้ ในปี ๒๕๕๑ จึงเกิดอุโมงค์ผันน้ำและเป็นแห่งแรกของประเทศที่ผันน้ำจากอ่างเก็บน้ำของจังหวัดหนึ่งลอดใต้ภูเขาสู่อ่างเก็บน้ำของอีกจังหวัดหนึ่ง

อุโมงค์ผันน้ำลำพะยังภูมิพัฒน์ จากอ่างเก็บน้ำห้วยไผ่ จ.มุกดาหาร ลอดใต้เขาภูบักคีสู่อ่างเก็บน้ำลำพะยังตอนบน บ้านนาวี ต.สงเปลือย อ.เขาวง จ.กาฬสินธุ์ มีการก่อสร้าง

ถนนเชื่อมต่อกับปลายอุโมงค์ฝั่งกาฬสินธุ์และฝั่งมุกดาหาร ภายในอุโมงค์มีท่อส่งน้ำตรงกลาง การรับน้ำจากอ่างเก็บน้ำห้วยไผ่ผ่านท่อผันน้ำในอุโมงค์มาลงที่ถังพักน้ำ และกระจายน้ำไปโดยระบบชลประทานครอบคลุมพื้นที่ ๑๒,๐๐๐ ไร่ ซึ่งเป็นขนาดเหมาะสมกับปริมาณน้ำที่ผันได้ และปริมาณการใช้น้ำ

นายอำพล ตมโคตร หัวหน้าฝ่ายส่งน้ำและบำรุงรักษาที่ ๔ โครงการชลประทานกาฬสินธุ์ ทำหน้าที่ดูแลโครงการพัฒนาลุ่มน้ำลำพะยังตอนบน กล่าวว่า อากาศในอุโมงค์เย็นกว่าด้านนอก เส้นทางเดินตามอุโมงค์ไม่ต้องปีนไปตามภูเขาแต่เป็นการเดินขึ้นเนิน ด้วยว่าฝั่งกาฬสินธุ์อยู่ต่ำกว่าฝั่งมุกดาหารนั่นเอง มีป้ายบอกระยะช่วงรอยต่อของจังหวัดไว้ด้วย ภายในอุโมงค์ส่งน้ำยังเห็นเกล็ดหินปูนเป็นเล็ก ๆ ระยิบระยับเกิดจากการไหลซึมของน้ำใต้ดิน เชื่อว่าในอนาคตอาจจะเป็นหินงอกหินย้อยขนาดใหญ่ อุโมงค์ส่งน้ำนี่เองช่วยให้พื้นที่การเกษตรโดยรอบเป็นพื้นที่สีเขียวจากการเพาะปลูก สมกับชื่อ “ลำพะยังภูมิพัฒน์” หมายถึง อุโมงค์ผันน้ำที่นำความเจริญมาสู่แผ่นดินลุ่มน้ำลำพะยัง นอกจากโครงการอ่างเก็บน้ำและอุโมงค์ผันน้ำลำพะยังแล้ว ยังมีสระเก็บน้ำประจำไร่นาตามเกษตรทฤษฎีใหม่ รวมขุดสระปี ๒๕๓๙-๒๕๕๓ มี ๑๖๘ สระในเขตพื้นที่รับน้ำจากอ่างเก็บน้ำลำพะยังตอนบน และพื้นที่รับน้ำจากอุโมงค์ผันน้ำลำพะยังภูมิพัฒน์ ทุกวันนี้เกษตรกรในพื้นที่สามารถเพาะปลูกทั้งข้าวที่ให้ผลผลิตเพิ่มขึ้น ๒-๓ เท่า และพืชไร่อื่น ๆ  เช่น ข้าวโพด เผือก กล้วย มะละกอ

และนี่เอง เป็นหนึ่งในโครงการชัยพัฒนาที่แท้จริง ดังพระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เมื่อ ๑๗ มีนาคม ๒๕๒๙ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ว่า “ลำพะยังเป็นโครงการที่เป็นชัยพัฒนาจริง ๆ เพราะเริ่มทำตั้งแต่ไม่มีน้ำ ต้องใช้น้ำค้างทำการเกษตร ไม่ได้ผลผลิตเลย ข้าวเปลือกที่ชาวบ้านเก็บมาตากไม่มีเมล็ดข้าว เริ่มพัฒนาลำพะยังให้มีน้ำกักเก็บได้ จนปัจจุบันราษฎรมีอาชีพ มีฐานะ ถือว่าเป็นชัยพัฒนา”และพระราชดำรัสที่ว่า “....หลักสำคัญว่าต้องมีน้ำบริโภค น้ำใช้เพื่อการเพาะปลูก เพราะว่าชีวิตอยู่ที่นั่น ถ้ามีน้ำคนอยู่ได้ ถ้าไม่มีน้ำคนอยู่ไม่ได้ ไม่มีไฟฟ้าคนอยู่ได้ แต่ถ้ามีไฟฟ้า ไม่มีน้ำ คนอยู่ไม่ได้...”    

โดย   พรรณี ตั้งใจสถาปัตย์