เรื่อง ประกาศเพิ่ม 4 เมืองเก่า พัฒนาอย่างยั่งยืน

“อยุธยาเมืองเก่าของเราแต่ก่อน จิตใจอาวรณ์มาเล่ากันสู่กันฟัง”

หลายคนคงเคยได้ยินเพลงนี้ของ หม่อมหลวงขาบ กุลชร ณ.อยุธยา ชื่อเพลงว่า “อยุธยารำลึก” เป็นเพลงปลุกใจและบอกเล่าเรื่องราวประวัติศาสตร์ครั้งอยุธยาโดนตีแตก เมืองเก่า เป็นแหล่งบอกเล่าประวัติศาสตร์ เป็นวิถีชีวิต เป็นแหล่งควรค่าอนุรักษ์ ซึ่งไทยเราก็อนุรักษ์ทั้งเมืองเก่าและพัฒนาประเทศตามเขตเมือง เขตเศรษฐกิจให้ก้าวหน้าทันสมัยไปพร้อม ๆ กัน

คำว่า “เมืองเก่า” หมายถึง เมืองหรือบริเวณของเมืองที่มีลักษณะพิเศษเฉพาะแห่งสืบต่อมาแต่กาลก่อน หรือมีลักษณะเป็นเอกลักษณ์ของวัฒนธรรมท้องถิ่น หรือมีลักษณะจำเพาะของสมัยหนึ่งในประวัติศาสตร์ มีคุณค่าทางศิลปะ โบราณคดีหรือประวัติศาสตร์เป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าของชาติ ซึ่งปัจจุบันมีการเปลี่ยนแปลงทั้งด้านกายภาพและสังคมวัฒนธรรมเกิดขึ้นอย่างมากและรวดเร็ว ประกอบกับเมืองเก่าเป็นที่ตั้งของชุมชนขนาดใหญ่ มีการพัฒนาเมืองในรูปแบบต่างๆ จึงทำให้เกิดการบุกรุกทำลายและทำให้เมืองเก่าเสื่อมคุณค่า จึงต้องมีระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์และเมืองเก่า พ.ศ. 2546 ออกมาบังคับใช้อย่างเป็นรูปธรรม

ไทยเรามีเมืองเก่าที่คณะกรรมการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์และเมืองเก่า เห็นชอบและประกาศเขตพื้นที่เมืองเก่าแล้ว 10 เมือง ได้แก่ เมืองเก่าเชียงใหม่ เมืองเก่าน่าน เมืองเก่าลำพูน เมืองเก่าลำปาง เมืองเก่ากำแพงเพชร เมืองเก่าพิษณุโลก เมืองเก่าลพบุรี เมืองเก่าพิมาย เมืองเก่านครศรีธรรมราช และเมืองเก่าสงขลา

นอกจากนี้ เมื่อวันที่ 11 เมษายน 2560 ที่ผ่านมา คณะรัฐมนตรี (ครม.) มีมติเห็นชอบให้ประกาศขอบเขตพื้นที่เมืองเก่าเพิ่มอีก 4 เมือง ได้แก่

1. ขอบเขตพื้นที่เมืองเก่าราชบุรี ครอบคลุมอาณาบริเวณพื้นที่ภายในกำแพงเมืองและคูเมืองโบราณด้านทิศใต้ริมฝั่งแม่น้ำแม่กลองฝั่งตะวันตกในเขตเทศบาลเมืองราชบุรี  และกำแพงเมืองบริเวณค่ายภาณุรังสีริมฝั่งแม่น้ำแม่กลองฝั่งตะวันออก รวมถึงชุมชนโดยรอบย่านการค้าเก่าริมฝั่งแม่น้ำแม่กลองฝั่งตะวันตกและบริเวณตลาดโรงช้าง

2. ขอบเขตพื้นที่เมืองเก่าสุรินทร์ ครอบคลุมอาณาบริเวณพื้นที่ภายในกำแพงเมืองและคูเมืองสุรินทร์ชั้นนอกของกรมธนารักษ์ รวมถึงชุมชนและย่านการค้าบริเวณหลังสถานีรถไฟสุรินทร์

3. ขอบเขตพื้นที่เมืองเก่าภูเก็ต  ครอบคลุมอาณาบริเวณพื้นที่ย่านการค้าดั้งเดิมที่มีสถาปัตยกรรมแบบชิโนโปรตุกีส อาคารบ้านเรือนคหบดีเก่าที่กระจุกตัวบริเวณถนนกลาง ถนนดีบุก  ถนนระนอง  ถนนรัษฎา ถนนภูเก็ต  รวมถึงอาคารราชการ ศาลเจ้าย่านชุมชนบางเหนียว และต่อเนื่องถึงคลองบางใหญ่ด้านใต้ถึงทะเลอันดามัน

4. ขอบเขตพื้นที่เมืองเก่าระนอง ครอบคลุมอาณาบริเวณพื้นที่ฝั่งเหนือของคลองหาดส้มแป้น  ซึ่งมีองค์ประกอบของเมืองที่สำคัญตั้งอยู่ ประกอบด้วย ย่านศูนย์กลางราชการบริเวณเนินประวัติศาสตร์เขตนิเวศน์ พระราชวังรัตนรังสรรค์ ศาลหลักเมือง ศาลเจ้า กลุ่มอาคารย่านการค้าเก่า ถนนเรืองราษฎร์ ถนนท่าเมือง และย่านที่อยู่อาศัยดั้งเดิมริมถนนดับคดี

การอนุรักษ์และพัฒนาเมืองเก่าในประเทศไทย เริ่มต้นในพื้นที่กรุงรัตนโกสินทร์ซึ่งเป็นเมืองเก่าของกรุงเทพมหานครที่สามารถดำเนินการสัมฤทธิ์ผลได้อย่างเป็นรูปธรรม และมีการพัฒนาเมืองเก่าตามแนวทางการพัฒนาเมืองอย่างยั่งยืน ที่ให้ความสำคัญกับความสมดุลของระบบนิเวศ สภาพเศรษฐกิจชุมชน และสภาพความเป็นอยู่ที่ดีของประชาชน และเพื่อให้บริเวณเมืองเก่าสามารถดำรงคุณค่าความเป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าของชาติไว้ได้ พร้อมไปกับการใช้ประโยชน์อย่างเหมาะสมและยั่งยืนของประชาชน


โดย ธัญลักษณ์ ฉิมดี
เรียบเรียงโดย สมจิตร ตาลสุก